Akcja społeczno-edukacyjna Żonkile w oleśnickiej bibliotece

Celem akcji jest upamiętnienie tego historycznego wydarzenia i osób, które zginęły i które przetrwały. Powstanie i wojnę przeżyła bowiem zaledwie garstka Żydówek i Żydów.

Wśród osób, które przeżyły powstanie był Marek Edelman, znany w szerszej świadomości czytelników jako bohater reportażu Hanny Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”.

Przez wiele lat 19 kwietnia Marek Edelman składał żółte kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta i stąd wziął się symbol akcji.

Żonkile nawiązują do tej tradycji. Biorąc udział w tej akcji, chcemy pokazać, że łączy nas pamięć o Żydówkach i Żydach – mieszkańcach naszego kraju. Celem akcji nie jest poparcie dla żadnej ideologii, żadnego państwa czy narodu, ale wyraz naszej pamięci o tych, którzy w beznadziejnej sytuacji walczyli o człowieczeństwo.

Akcja ŻONKILE w naszej bibliotece

W ramach akcji w naszej bibliotece odbędzie się lekcja biblioteczna nawiązująca do powstania w getcie i dwie prelekcje dla uczniów szkół ponadpodstawowych i seniorów OUTW.

W ramach naszej współpracy z Katedrą Judaistyki im. T. Taubego (Uniwersytet Wrocławski) prelekcje „”Co nowego w „Niderszlezje”?, czyli o tym jak zrobić projekt naukowy i wyjść z nim do ludzi” poprowadzi dr Monika Jaremków i studenci Koła Naukowego Sznirele Perele.

Społeczność żydowska w Oleśnicy

Pierwsze ślady istnienia społeczności żydowskiej w Oleśnicy sięgają początków XIV wieku. W tym czasie Żydzi mieli swoją własną dzielnicę, która koncentrowała się wokół synagogi. W dzielnicy mieściła się także rytualna rzeźnia, szkoła, a w murach miejskich znajdowała się osobna furta dla wyznawców judaizmu.

W XVI wieku Chaim Szwarc i Dawid ben Jonatan założyli drukarnię, która była drugą – po praskiej – drukarnią na ziemiach cesarstwa. „Pięcioksiąg Mojżesza” (1530) był najstarszym odnotowanym drukiem oleśnickim i zarazem pierwszym hebrajskim drukiem na Śląsku, w Czechach i w Niemczech.

W XIX wieku społeczność żydowska w Oleśnicy stworzyła swoją gminę, która utrzymywała swojego rabina. Powstał cmentarz (znajdujący się przy dzisiejszej ul. Wojska Polskiego) i Nowa Synagoga. Największą ilość wyznawców judaizmu odnotowano w 1880 r. – było to 330 osób.

Do znaczących osobistości należących do oleśnickiej gminy żydowskiej należał Bielschowsky – radny miejski i właściciel banku, młynów, spichlerzy i sklepów w Oleśnicy. Wielu żydowskich mieszkańców miasta było właścicielami sklepów (rodzina Tockussów), hoteli i firm.

Lata 30. XX wieku, po dojściu nazistów do władzy, były trudnym czasem dla społeczności żydowskiej. Liczne represje miały swoją kulminację podczas Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 r. Nazistowskie bojówki podpaliły synagogę i zdemolowały sklepy należące do Żydów. Do 1939 roku w mieście pozostało jedynie kilkanaście osób narodowości żydowskiej.

Współcześnie jedynym śladem materialnym świadczącym o istnieniu w Oleśnicy społeczności żydowskiej jest tablica upamiętniająca spaloną synagogę, którą można znaleźć w furcie w murach miejskich (ul. Łużycka). Co roku w ramach akcji ŻONKILE przedstawiciele miasta i uczniowie szkół ponadpodstawowych składają kwiaty i zapalają znicz.

Oleśnicka Biblioteka Publiczna